Một sinh viên viết cho tôi: “Em tốt nghiệp trong Khoa học máy tính từ một đại học Mĩ và có ba đề nghị việc làm. Hai đề nghị là từ công ti công nghệ lớn và một đề nghị là từ công ti khởi nghiệp. Em gặp lúc khó khăn phải làm quyết định. Bố mẹ em muốn em làm việc cho công ti lớn nhưng bạn bè lại khuyên em làm việc cho công ti khởi nghiệp. Xin thầy lời khuyên.”
Đáp: Chúc mừng việc tốt nghiệp của em và có được các đề nghị việc làm. Nếu em muốn công việc ổn định trả lương tốt, các công ti công nghệ là chọn lựa tốt. Nếu em muốn có công việc thách thức, sẵn lòng nhận rủi ro, và cơ hội để làm ra nhiều tiền, công ti khởi nghiệp có thể là câu trả lời. Thầy biết rằng sinh viên thường mơ ước làm việc vì “Apple hay Facebook tiếp” và muốn trở thành triệu phú hay thậm chí tỉ phú nhưng em cần điều tra cẩn thận TRƯỚC KHI làm quyết định.
Công ti khởi nghiệp thường thất bại cho dù nó dành cho cho em lương tốt và nhiều hứa hẹn. Em cần phải chắc công ti khởi nghiệp này sẽ kéo dài ít nhất trong vài năm. Nếu nó thất bại trong vòng vài tháng hay thậm chí một năm thì em sẽ bị không có việc làm. Em cần chắc rằng công ti khởi nghiệp này có sản phẩm đang có nhu cầu cao. Nếu nó đứng yên trong pha phát triển ban đầu và không có nhiều đầu tư, thì em đang bị rủi ro. Nếu nó chỉ là một ý tưởng hay nhưng không có nhà đầu tư điều đó cũng có nghĩa là nó có thể không có tiền trả cho em. Công ti khởi nghiệp mạnh phải có sản phẩm có nhu cầu cao, dự phòng tài chính tốt mà sẽ kéo dài trong vài năm để cho họ có thể trả lương cho nhân viên tương ứng.
Phần lớn các công ti khởi nghiệp đều có nhiều hứa hẹn như lương cao, tuỳ chọn cổ phẩn, và thưởng. Em cần chắc rằng em sẽ có khả năng có được chúng trong một thời kì thời gian. Em cần biết em có thể có được bao nhiêu tuỳ chọn cổ phần nếu em làm việc ở đó trong một hay nhiều năm và khi nào công ti sẽ ra thị trường chứng khoán (IPO). ĐỪNG tin vào những lời hứa mồm mà phải chắc mọi thứ được đưa vào văn bản vì nó là hợp đồng giữa em và công ti. Hỏi người sáng lập: “Tôi có bao nhiêu phần trăm của công ti nếu tôi làm việc cho ông?” Phần trăm quyền sở hữu của em là rất quan trọng nếu em đưa thời gian và nỗ lực của em vào đó. Hay “Tôi có bao nhiêu tuỳ chọn cổ phần nếu tôi làm việc ở đó trong hai hay nhiều năm?” “Khi nào các ông muốn lên thị trường chứng khoán?” hay “Các ông có lập kế hoạch bán công ti không và tôi có thể có được phần trăm nào?”
—English version—
Which companies to work for?
A student wrote to me: “I graduate in Computer Science from a U.S. university and have three job offers. Two from a large technology company and one from a startup. I have a difficult time to make a decision. My parents want me to work for a large company but my friends advise me to work for a startup. Please advise.”
Answer: Congratulation on your graduation and get good job offers. If you want a stable work that pays a good salary, large technology companies is a good choice. If you want to have challenging work, willing to take a risk, and a chance to make more money, the startup may be the answer. I know that students often dream of working for the “next Apple or Facebook” and want to become a millionaire or even billionaire but you need to investigate carefully BEFORE making a decision.
Startups often fail even it offers you the best salary and a lot of promises. You need to make sure this startup will last at least for a few years. If it fails within a few months or even a year then you will be out of a job. You need to make sure that the startup has a product that is in high demand. If it is still in the early development phase and does not has a lot of investment, then you are at risk. If it is only a good idea but no investors that also means it may not have money to pay you. A strong startup should have high demand product, good financial backup that will last for a few years so they can pay their employees accordingly.
Most startups have a lot of promises such as high salary, stock options, and bonus. You need to make sure that you will be able to get them within a time period. You need to know how much stock option you can get if you work there for a year or more and when the company will get into the Initial Public Offering (IPO). Do NOT believe in verbal promises but make sure everything is put in writing as it is a contract between you and the company. Ask the founders: “What percent of the company do I have if I work for you?” Your percentage of ownership is very important if you put your time and efforts there. Or “How much stock option do I have if I work there for two or more years?” “When do you want to go for a public offering?” or “Do you plan to sell the company and what percentage can I get?”