Nhiều học sinh “mơ ước” về có việc làm tốt nhưng đó chỉ là “mơ ước” vì một số người có những cái cớ để KHÔNG làm cho mơ ước của họ thành thực tại. Tôi đã nhận được nhiều emails hỏi xin lời khuyên. Sau đây là một số câu trả lời ngắn của tôi.
Khi một học sinh phàn nàn: “Em thích có việc làm tốt nhưng Khoa học máy tính quá khó.” Tôi đã trả lời: “Chẳng cái gì dễ dàng trong thế giới này. Nếu em muốn cái gì đó, em phải đưa nỗ lực của em vào để đạt tới nó và không để bất kì chướng ngại nào ngăn cản em khỏi việc đạt tới mơ ước của em.”
Khi học sinh bất đồng với lời khuyên của tôi: “Tại sao thầy cứ khăng khăng vào học khoa học máy tính? Có các lĩnh vực khác tốt hơn không?” Tôi giải thích: “Tất nhiên, có nhiều lĩnh vực học tập mà các em có thể chọn. Ngày nay việc làm tính toán nằm trong số những việc được trả lương cao nhất, có nhiều cơ hội việc làm hơn trong khi các lĩnh vực khác trả ít hơn và có thể không có nhiều cơ hội việc làm. Các em có thể chọn bất kì cái gì các em thích vì tương lai là của các em, không phải của thầy.”
Khi học sinh đổ lỗi cho hệ thống: “Hệ thống giáo dục ở nước em quá chậm thay đổi.” Tôi bảo anh ta: “Em có thể đợi cho tới khi nó thay đổi hay em có thể chủ động tìm cách học khác cho điều em cần. Có hàng nghìn lớp học trực tuyến cung cấp mọi thứ em cần, nếu em đưa nỗ lực vào, em có thể học bất kì cái gì.”
Khi một học sinh than: “Nhưng các công ti yêu cầu kinh nghiệm, em có bằng cấp nhưng không có kinh nghiệm thì sao?” Tôi khuyên: “Chỉ cho họ điều em có thể làm, biểu diễn kĩ năng của em và nếu cần, tình nguyện làm việc một tháng không lương để chứng minh cho họ rằng em có khả năng làm việc. Đừng lấy “KHÔNG” làm câu trả lời, phải chủ động trong tìm việc của em. Có thái độ đúng là đủ để thuyết phục họ thuê em.”
Khi một học sinh viết: “Máy tính không là gì ngoài cái máy, thầy đang chủ trương việc học cái gì đó vô nhân tính ở đây sao?” Tôi viết cho anh ta: “Khía cạnh quan trọng nhất của khoa học máy tính là giải quyết vấn đề, điều cũng là kĩ năng bản chất cho cuộc sống. Là học sinh, em học thiết kế, phát triển phần mềm để giải quyết vấn đề trong đa dạng hoàn cảnh xã hội, khoa học và kinh doanh. Vì máy tính giải quyết các vấn đề để phục vụ mọi người, có khía cạnh nhân văn lớn của khoa học máy tính nữa.”
Khi một học sinh phàn nàn: “Nhiều người gian lận và được điểm tốt trong lớp.” Tôi bảo cô ta: “Em nên tập trung vào kĩ năng của em miễn là điều họ làm không ảnh hưởng trực tiếp tới em. Họ có thể được điểm tốt và thậm chí có bằng cấp nhưng sau rốt, người có kĩ năng chứ KHÔNG phải là người có bằng cấp hay có điểm tốt mới được tính tới. Cứ hội tụ nỗ lực của em vào phát triển kĩ năng của em đi. Thời gian sẽ cho biết.”
Khi một học sinh tranh cãi: “Đại học không chỉ dành cho việc học mà còn về các hoạt động khác. Em cần thời gian dành cho bạn gái vì ngày nào đó chúng em sẽ lấy nhau và xây dựng gia đình.” Tôi bảo anh ta: “Không, em vào đại học để học, mọi thứ khác có thể đợi. Nếu em không học, không tốt nghiệp, không có việc làm tốt, em nghĩ bạn gái em có lấy em không? Làm sao em xây dựng được gia đình trong khi em thậm chí không thể tự chăm sóc bản thân em?”
Là học sinh, em cần hình dung ra điều em muốn làm với cuộc đời em. Không ai có thể trả lời được câu hỏi này ngoại trừ bản thân em. Em KHÔNG nên sợ làm hết sức vì đó là cuộc đời của em và không ai có thể sống nó ngoài em. Tương lai là trong công nghệ. Nếu em muốn có nghề nghiệp tốt, em nên học lĩnh vực công nghệ. Đừng để bất kì cái gì dừng em lại. KHÔNG có cớ nào cho việc KHÔNG đi theo mơ ước của em nếu nó quả thực là mơ ước của em. Có nhiều cơ hội đang chờ đợi những người có dũng cảm đi theo mơ ước của họ.
Khi tìm việc làm phải chắc em có ý tưởng tốt về điều em muốn từ việc làm này vì em không muốn làm việc mà em không thích. Khi em biết điều em muốn, sẽ dễ dàng hơn để đưa mọi nỗ lực vào nó và hội tụ vào phát triển kĩ năng em cần cho nghề nghiệp của em. Em cần biết nhiều hơn về kinh doanh của công ti dù trong việc làm thứ nhất, thứ hai hay thậm chí thứ ba. Phải chắc em để thời gian để thu được nhiều nhất từ mọi chức vụ em nắm giữ để cho em có thể đem những kĩ năng đó vào trong nghề nghiệp của em. Chừng nào em còn có thái độ học cả đời, em sẽ thành công.
—English version—
When students have excuses
Many students “dream” of having a good job but it is only “a dream” because some have excuses for NOT making their dream become a reality. I have received many emails asking for advice. Following are some of my short answers.
When a student complained: “I like to have a good job but Computer Science is too difficult.” I answered: “There is nothing easy in this word. If you want something, you have to put in your efforts to achieve it and do not let any obstacle prevent you from achieving your dreams.”
When a student disagreed with my advice: “Why do you keep insist on study computer science? Are there other better fields? I explained: “Of course, there are many fields to study that you can choose. Today computing jobs are among the highest paid, have more job opportunities when other fields pay much less and may not have many job opportunities. You can choose whatever you like because the future is yours, not mine.”
When a student blamed the system: “The education system in my country is too slow to change.” I told him: “You can wait until it changes or you can actively find another way to study what you need. There are thousands of online classes providing everything that you need, if you put in the efforts, you can learn anything.”
When a student laments: “But companies require experience, I have a degree but do not have the experience?” I advised: “Show them what you can do, demonstrate your skills and if needed, volunteer to work one month without pay to prove to them that you are able to do the work. Do not take “NO” for the answer, be active in your job search. Having the right attitude is enough to convince them to hire you.”
When a student wrote: “A computer is nothing but a machine, are you advocating learning something inhumane here?” I wrote to him: “ The most important aspect of computer science is problem-solving, which is also an essential skill for life. As students, you study the design, development of software to solve problems in a variety of business, scientific and social contexts. Because computers solve problems to serve people, there is a significant human side to computer science as well.”
When a student complained: “Many people cheat and have good grades in the class.” I told her: “You should focus on your skills as long as what they do does not directly affect you. They may have a good grade and even a degree but after all, it is who has the skills NOT who has a degree or the grades that count. Just focus on your efforts to develop your skills. Time will tell.”
When a student argued: “College is not only for studying but also about other activities. I need time for my girlfriend as someday we will get married and build a family.” I told him: “No, you go to college to study, everything can wait. If you do not study, do not graduate, do not have a good job, do you think your girlfriend will marry you? How do you build a family when you cannot even take care of yourself?
As students, you need to figure out what you want to do with your lives. No one can answer this question except yourself. You should NOT be afraid to do your best because it is your lives and no one can live that lives but you. The future is in technology. If you want to have a good career, you should study a technology field. Do not let anything stopping you. There is NO excuse for NOT go after your dream if it is indeed your dream. There are many opportunities waiting for people who have the courage to go after their dream.
When looking for a job make sure you have a good idea of what you want out of the job because you do not want to be at a job you do not like. When you know what you want, it is easier to put all efforts for it and focus on developing the skills you need for your career. You need to learn more about the business of the company whether in your first, second or even third job. Make sure you take the time to get the most out of every position you hold so you can bring those skills into your career. As long as you have the lifelong learning attitude, you will succeed.