Tuần trước trong ngày cuối cùng của lớp trước khi tốt nghiệp của học sinh của tôi, tôi đã cho họ bài nói chuyện cuối cùng: “Chúc mừng việc tốt nghiệp của các em! Chung cuộc ngày này đã tới, và thầy lấy làm tự hào rằng tất cả các em đều tốt nghiệp và chẳng bao lâu sẽ bắt đầu cuộc sống làm việc mới. Các em cần biết rằng lí do công ti thuê các em là vì tri thức và kĩ năng của các em. Phần lớn những kĩ năng này là kĩ năng kĩ thuật, vì chúng được cần cho việc làm. Nhưng việc học của các em phải KHÔNG BAO GIỜ dừng lại ở đó. Có nhiều điều các em sẽ học khi làm việc.”
“Trong vài năm đầu, các em sẽ học về việc áp dụng kĩ năng kĩ thuật em vào công việc của các em, nhưng qua thời gian những kĩ năng này sẽ dần dần ít thành vấn đề. Các em càng làm việc lâu, càng em càng ít được đánh giá dựa trên những kĩ năng này, nhưng các em phải học những kĩ năng mới, dù kĩ năng mới là bất kì cái gì. Nó có thể là ngôn ngữ lập trình mới, phương pháp thiết kế mới, nền mới, thuật toán mới hay cái gì đó khác. Công nghệ thay đổi nhanh chóng, và các em phải liên tục cập nhật kĩ năng của các em, nhưng đồng thời, các em cũng cần cải tiến các kĩ năng khác: Kĩ năng mềm. Như thầy đã nói cho các em kĩ năng kĩ thuật giúp các em có việc làm, nhưng chúng sẽ KHÔNG là những kĩ năng làm cho các em được đề bạt vào mức tiếp.”
“Là nhà chuyên nghiệp, các em sẽ học kĩ năng nào các em cần khi đi tới thăng tiến ở từng giai đoạn nghề nghiệp của các em. Trong khi mọi việc làm là khác nhau, chìa khoá là cải tiến “kĩ năng mềm” của các em và khả năng của các em để làm cho mọi sự được thực hiện và khả năng lãnh đạo của các em. Các em đạt tới vị trí càng cao, những kĩ năng này sẽ càng trở thành quan trọng hơn. Các em phải tự hỏi bản thân mình những điểm mạnh và điểm yếu của các em là gì? Kĩ năng nào các em nghĩ rằng các em cần bây giờ, và tại sao? Bằng việc biết điều đó, các em có thể cải tiến chúng. Các em cũng cần thảo luận với người quản lí của các em để xác định kĩ năng nào là cần cho các em để học bây giờ và chúng quan trọng thế nào? Các em có thể mong đợi có được cái gì khi các em có những kĩ năng đó? Bằng việc liên tục cải tiến kĩ năng của các em, thầy chắc chắn rằng các em có thể thăng tiến trong nghề nghiệp nhanh hơn các em nghĩ. Nếu các em là học sinh của thầy, các em phải KHÔNG BAO GIỜ DỪNG việc học.”
Đột nhiên một học sinh hỏi: “Điều gì xảy ra nếu người quản lí vẫn muốn em cải tiến những kĩ năng kĩ thuật?”
Tôi bảo anh ta: “Nếu người quản lí muốn em hội tụ vào các kĩ năng kĩ thuật, điều đó có thể có nghĩa là các em vẫn ở mức thấp hơn và cần cải tiến kĩ năng kĩ thuật của các em trước khi làm cái gì đó khác. Tuy nhiên, sau ba tới năm năm, người quản lí của các em vẫn nhấn mạnh vào kĩ năng kĩ thuật, điều đó có thể có nghĩa công ti có thể coi kĩ năng kĩ thuật có giá trị hơn các kĩ năng khác.”
Học sinh khác hỏi: “Khu vực kĩ thuật nào sẽ là mấu chốt trong năm năm tới hay cho chúng em cơ hội thăng tiến tốt nhất?”
Tôi đáp: “Thầy nghĩ một số khu vực sẽ tăng trưởng nhanh vì nhu cầu là cao trong công nghiệp. Sẽ có tiến bộ lớn trong khu vực truyền thông. Khi nhiều người có điện thoại di động, sẽ có nhu cầu cao về công nhân với kĩ năng công nghệ truyền thông này. Sẽ có nhiều thiết bị được kết nối hơn qua công nghệ không dây, cho nên khu vực Internet mọi vật (IoT) sẽ tăng trưởng rất nhanh. Năm năm tới cũng sẽ là thời gian mà robots sẽ làm nhiều thứ. Ngày nay chúng ta đã thấy xe tự lái, và robot cơ xưởng, nhưng chẳng mấy chốc sẽ có nhiều thiết bị gia đình thông minh hơn, và những robots và trực thăng thông minh và những công nghệ này sẽ tạo ra nhiều việc làm hơn.
Chúng ta càng có nhiều thiết bị điện tử, chúng ta càng cần nhiều năng lượng để phục vụ và hỗ trợ cho thế giới được dẫn lái bởi công nghệ này. Chúng ta sẽ liên tục tìm ra những cách thức mới để giảm việc dùng năng lượng, nhưng nhu cầu tổng thể sẽ tiếp tục dâng lên. Điều này tạo ra kết quả trong nhiều cách thức mới để cung cấp, truyền và lưu giữ năng lượng. Năng lượng gió, mặt trời, và nhiệt sẽ tạo ra nhiều việc làm hơn thay vì dầu hoả truyền thống và các tuỳ chọn dựa trên nước, điều sẽ không được ưa chuộng vì chúng tạo ra ô nhiễm và vấn đề sức khoẻ.
Thầy tin sẽ có tiến bộ trong khoa học và công nghệ trong mười năm tới, và chúng sẽ tạo ra nhiều việc làm hơn, nhưng vấn đề là hệ thống giáo dục có thể thay đổi đủ nhanh để cung cấp đào tạo và tạo ra nhiều công nhân có kĩ năng cho đất nước không? Các thế hệ tiếp, những học sinh vẫn còn đang ở trường tiểu học và trung học ngày nay có thể phát triển thói quen học cả đời để cho họ có thể là người phát kiến, nhà khoa học, và kĩ sư cho tương lai không?
—English version—
My last talk to the graduates of 2017
Last week during the final day of class before my student’s graduate, I gave them the final talk: ” Congratulation on your graduation! The date finally comes, and I am proud that you all graduate and soon will begin a new working life. You need to know that the reason company hires you because of your knowledge and skills. Most of these skills are technical, as they are needed for the job. But your learning should NEVER stop there. There are many things that you will learn when working.”
“In the first few years, you will learn about applying your technical skills to your work, but over time these skills will gradually matter less. The longer you work, the less you will be evaluated on these skills, but you have to learn new skills, whatever the new skills are. It could be new programming languages, new designing methods, new platforms, new algorithms or something else. Technology changes fast, and you must continue to update your skills, but at the same time, you also need to improve the other skills: The soft skills. As I have told you technical skills help you to get the job, but they will NOT be the ones that get you promote to the next level.”
“As a professional, you will learn what skills that you need when it comes to advancement at each stage of your career. While every job is different, the key is to improve your “soft skills” and your ability to get things done and your leadership abilities. The higher position that you get, the more important these skills will become. You must ask yourself what are your strengths and your weakness? Which skills do you think that you need now, and why? By knowing that, you can improve them. You also need to discuss with your manager to determine which skills are necessary for you to learn now and how important are they? What can you expect to get when you have those skills? By continue to improve your skills, I am sure that you can advance in your career faster than you think. If you are my students, you should NEVER STOP learning.”
Suddenly a student asked: “What if the manager still wants me to improve the technical skills?”
I told him: “If your manager wants you to focus on the technical skills, it could mean you are still at a lower level and need to improve your technical before doing something else. However, after three to five years, your manager still insist on the technical skills, it could mean the company may value the technical more than others.”
Another sstudent asked: “Which technical areas would be critical in the next five years or give us the best chance to advance?”
I answered: “I think some areas will grow fast because the demands are high in the industry. There will be significant progress in the communication area. As more people have mobile phones, there will be a high demand for workers with these communication technology skills. There will be more connected devices via wireless technology, so the Internet of Things (IoT) area will grow very fast. The next five years will also be the time where robots will do many things. Today we already see self-driving cars, and factory robots, but soon there will be more smart home devices, and smart robots and drones and these technologies will create more jobs.
The more electronic devices we have, the more we need the energy to service and support this technology driven world. We will continue seeking new ways to reduce energy use, but the overall demand will continue to rise. Which will result in new ways to provide, transmit and store power. Wind, Solar, and Thermal Energy will create more jobs instead of the traditional petroleum and water-based options which fall out of favor as they create pollution and health issues.
I believe there will be an advancement in science and technology in the next ten years, and they will create more jobs, but the question is can the education system changes fast enough to provide training and produce more skilled workers for the country? Could the next generation, students who are still in elementary and high school today develop the lifelong learning habit so they can be the innovators, the scientists, and engineers for the future?