Một sinh viên viết cho tôi: “Em gặp khó khăn trong chọn lĩnh vực học tập ở đại học. Vấn đề là em có đam mê lớn về một lĩnh vực đặc biệt, nhưng bố mẹ em ưa thích rằng em chọn lĩnh vực khác. Câu hỏi của em là: “Em nên theo trái tim em và đam mê của em hay theo ước muốn của bố mẹ em? Xin thầy giúp cho.”
Đáp: Đó là tương lai của em và cuộc sống của em, cho nên chỉ em mới phải làm quyết định này. Nhiều người đang cho lời khuyên: “Đi theo đam mê của em và mọi thứ sẽ tốt.” Câu hỏi của tôi là bao nhiều người 18 tuổi biết đam mê của họ là gì? Đam mê thay đổi theo thời gian. Điều bạn đam mê hôm nay có thể không phải là cùng điều đó mười năm nữa kể từ giờ. Lời khuyên của tôi là đơn giản: “Chọn lĩnh vực học tập mà bạn thích, nhưng phải chắc rằng bạn có thể kiếm sống được với điều đó.”
Là sinh viên đại học, bạn nên nghĩ xa hơn vào tương lai và tự hỏi bản thân mình “Mình sẽ làm gì mười năm nữa kể từ giờ?” Ngày nay nhiều sinh viên không biết cách tạo ra bản kế hoạch nghề nghiệp, cho nên họ gặp khó khăn trong chọn lĩnh vực học tập khi vào đại học. Nếu bạn đam mê về cái gì đó, bạn phải chắc rằng nó sánh đúng với thực tại. Bạn phải làm quyết định của bạn với cả TRÁI TIM và CÁI ĐẦU của bạn. Nếu bạn đam mê về một môn học và muốn làm việc trong lĩnh vực đó, bạn nên nhìn cẩn thận để xem cách mọi người trong lĩnh vực đó đang làm việc. Nếu cần, nói chuyện với họ để biết thêm. Đôi khi, thực tại sẽ buộc bạn đổi ý hay thậm chí cả đam mê của bạn.
Nhiều người tốt nghiệp nói với tôi rằng họ ước là họ đã biết rõ hơn khi vào đại học vì có những điều quan trọng về cuộc sống và việc làm mà họ thậm chí đã không biết tới. Chỉ sau khi tốt nghiệp, họ mới nhận ra rằng họ đã không có đủ thông tin để quyết định phải làm gì với nghề nghiệp của họ. Giáo dục đại học KHÔNG phải là về việc có bằng cấp. Giáo dục đại học KHÔNG phải là về việc có việc làm. Giáo dục đại học là về việc là người có giáo dục, người chịu trách nhiệm cho cuộc đời của mình và cho người khác.
Tôi thường nhắc nhở sinh viên của tôi rằng lĩnh vực học tập ở đại học chỉ giúp cho họ học tri thức cơ bản để chuẩn bị cho họ về nghề nghiệp. Phần lớn những điều họ cần, họ sẽ học khi họ làm việc. Việc chọn một lĩnh vực học tập ở đại học không có nghĩa là họ sẽ làm việc trong lĩnh vực đó cho phần còn lại của đời họ. Ngày nay, thay đổi đang xảy ra nhanh chóng, họ sẽ phải học để điều chỉnh nhanh theo kịp nhịp của thay đổi để duy trì việc sống ổn định. Mọi người đều phải học và thay đổi tương ứng, và chừng nào mọi người còn có thể tiếp tục học, họ sẽ làm tốt.
Sự kiện là nhiều sinh viên năm thứ nhất không biết họ muốn gì. Một số người có thể có các ý tưởng nhưng thường lẫn lộn ý tưởng với đam mê, hay điều họ thích với lĩnh vực học tập. Họ cần thảo luận với bố mẹ họ hay cố vấn nhà trường về nghề nghiệp tương lai của họ vì bố mẹ có nhiều kinh nghiệm hơn và có thể cho họ lời khuyên nào đó. Tuy nhiên, lời khuyên từ bố mẹ không có nghĩa họ phải làm bất kì cái gì bố mẹ gợi ý. Tôi bao giờ cũng khuyên bảo rằng bố mẹ và con cái nên thảo luận và lập kế hoạch giáo dục bằng sự kiện và dữ liệu, KHÔNG bằng xúc động hay thiên kiến. Chẳng hạn, một số bố mẹ gợi ý rằng con họ nên học ngành y vì họ nghĩ dưới dạng “danh giá và lương.” Điều đó liệu có nghĩa là con cái họ có thể là bác sĩ không? Có thể có và có thể không chứ. Tuy nhiên, bao nhiêu bố mẹ đã giám sát thị trường việc làm và biết về thay đổi đang xảy ra trên khắp thế giới? Vài năm trước, tôi đã thảo luận với một người bạn. Anh ấy muốn con trai mình học ngành y, nhưng anh ấy lo lắng về thời gian học (10 năm) và chi phí. Tôi gợi ý rằng con anh ấy nên học Khoa học máy tính, thời gian ngắn hơn (4 năm) và không tốn phí nhiều khi so với trường y. Anh ấy không bao giờ nghĩ về điều đó và đã không biết rằng lương của kĩ sư phần mềm là rất gần với lương của bác sĩ y khoa. Theo cách nhìn thực tế của tôi, giáo dục đại học là đầu tư về thời gian và nỗ lực, và giống như bất kì đầu tư nào, mọi người phải nghĩ về ích lợi khi làm quyết định.
Tôi bao giờ cũng khuyên sinh viên rằng điều họ học ở trường là khả năng phát triển tri thức và kĩ năng để giúp cho họ làm quyết định cho cuộc đời họ. Họ phải điều chỉnh nhiều thứ để khớp với mối quan tâm của họ và giá trị của họ để cho họ có thể tận hưởng cuộc sống của họ và hữu ích cho xã hội. Tôi bảo họ: “Các em nhìn nó thế nào không thành vấn đề, đại học là đầu tư về thời gian và tiền bạc. Ích lợi của đầu tư này là nhiều hơn nhiều so với ích lợi về tiền hiển nhiên. Các em học để là người có đạo đức và có trách nhiệm, người có thể có cuộc sống hữu ích.”
—English version—
Advice to a college student
A student wrote to me: “I have difficulty in selecting the field of study in college. The problem is I have a strong passion for a particular field, but my parents prefer that I select another. My question is: “Should I follow my heart and my passion or follow my parents’ wishes? Please help.”
Answer: It is your future and your life, so only you, should make the decision. Many people are giving advice: “Follow your passion and everything will be fine.” My question is how many 18 years old know what their passion is? Passion changes with time. What you are passionate today may not be the same ten years from now. My advice is simple: “Select the field of study that you like, but make sure that you can make a living with that.”
As a college student, you should think further into the future and ask yourself “What will I be doing ten years from now?” Today many students do not know how to create a career plan, so they have difficulty in selecting the field of study when going to college. If you are passionate about something, you must make sure that it matches the reality. You have to make your decision with both your HEART and your HEAD. If you are passionate about a subject and want to work in that field, you should look carefully to see how people in that field are doing. If needed, talk to them to learn more. Sometimes, the reality will force you to change your mind or even your passion.
Many graduates told me that they wish that they had known better when going to college because there are important things about life and jobs that they have not even know. Only after graduate, they realized that they did not have enough information to decide what to do with their career. A college education is NOT about getting a degree. A college education is NOT about getting a job. A college education is about being an educated person who is responsible for their life and for others.
I often remind my students that a field of study in college only help them to learn basic knowledge to prepares them for a career. Most of what they need, they will learn when they are working. Selecting a field of study in college does not mean they will work in that field for the rest of their lives. Today, changes are happening fast, they will have to learn to adjust quickly to keep pace with changes to maintain a stable living. Everybody has to learn and change accordingly, and as long as people can continue to learn, they will do well.
The fact is many first-year students do not know what they want. Some may have ideas but often confuse an idea with a passion, or what they like with a field of study. They need to discuss with their parents or school advisors about their future career because parents have more experiences and can give them some advice. However, advice from parents does not mean they should do whatever parents suggest. I always recommend that parents and children should discuss and plan the education with facts and data, NOT with emotions or bias. For example, some parents suggest that their children should study medicine because they think in term of “prestige and salary.” Does that mean their children could be doctors? Maybe and maybe not. However, how many parents have monitored the job market and know about changes that are happening all over the world? A few years ago, I had a discussion with a friend. He wanted his son to study Medicine, but he was worried about the time (10 years) and the cost. I suggested that his son to study Computer Science, which was shorter (4 years) and did not cost much as compared to Medical School. He never thought of that and did not know that the salary of a software engineer is very close to a Medical Doctor. In my practical view, a college education is an investment in time and efforts, and like any investment, people must think about the benefits when making the decision.
I always advise students that what they learn in school is the ability to develop the knowledge and skills to help them making the decision for their lives. They have to adjust many things to fit their interest and their value so they can enjoy their lives and be productive to their society. I told them: “No matter how you look at it, college is an investment in time and money. The benefit of this investment is much more than the obvious monetary ones. You learn to be an ethical and responsible person who can have productive lives.”