Nếu bạn nghĩ Trí tuệ nhân tạo (AI) chỉ cướp mất việc làm của công nhân lao động trong dây chuyền lắp ráp trong các cơ xưởng thì bạn có thể phải xem xét lại quan điểm của bạn. Ngày nay công nghệ AI đang đạt tới tiến bộ lớn và một số công nghệ đang làm việc tốt hơn con người trong các khu vực như bán hàng, tiếp thị, tiếp tân và dịch vụ v.v.
Chẳng hạn, nhiều nhà bán xe đã dùng công nghệ AI để phân tích số bán và đặt giá bán nhanh hơn bất kì người quản lí bán hàng nào có thể làm. Và AI đã được dùng để phát triển các chiến lược tiếp thị cho nhiều công ti trực tuyến và gửi email cho khách hàng nhân các sự kiện bán đặc biệt trong vòng vài phút trong khi một tổ nhiều người quản lí tiếp thị làm cùng điều đó trong mười lăm ngày. Ngày nay điện thoại tự động và hệ thống lập lịch đã thay thế cho việc làm của người tiếp tân. Nếu bạn đi tới một số công ti, bạn sẽ không thấy người tiếp tân nào nhưng mọi cuộc họp, và các chỉ dẫn có thể được tải xuống điện thoại di động của bạn cho nên bạn cứ việc tuân theo tiếng nói của robot qua điện thoại của bạn và đi tới chỗ họp. Nếu bạn đi tới cửa hàng để mua cái gì đó, bạn có thể không thấy người bán hàng hay người thu ngân vì những cửa hàng này đã dùng tự động hoá trí tuệ nhân tạo để nhận diện điều bạn mua và tính tiền thẳng vào tài khoản điện thoại. Bạn chỉ việc lấy thứ bạn cần và bước ra. Amazon là cửa hàng đầu tiên đã dùng công nghệ này và nhiều cửa hàng đang làm theo điều đó. Hiện thời, trên năm nghìn cửa hàng ở Mĩ và châu Âu đang thực hiện công nghệ này. Một người chủ cửa hàng giải thích: “Tôi đã đầu tư trên một triệu đô la vào công nghệ này những đã giảm được chi phí lao động trên ba triệu đô la trong năm đầu tiên. Nếu tôi tiếp tục, tôi có thể tăng lợi nhuận của tôi lên 500% trong ba năm tới. Công nghệ AI là tuyệt vời.” Ông ấy không nhắc tới bao nhiêu công nhân ông ấy đã sa thải và điều gì xảy ra cho họ.
Nhiều người điều hành công ti tin rằng AI là bản chất cho Cách mạng công nghiệp thứ tư và đã đầu tư vài nghìn tỉ đô là vào công nghệ AI. Tin xấu là AI sẽ loại bỏ hoàn toàn nhiều việc làm thủ công và có thể đẩy hàng triệu công nhân vào hàng người thất nghiệp. Tin tốt là nó sẽ mở ra nhiều việc làm mới cho những người đang làm việc trong khu vực AI, đặc biệt những người tốt nghiệp đại học trong Khoa học máy tính và Kĩ nghệ phần mềm. Tất nhiên, một số việc làm sẽ không bị thay thế hoàn toàn, nếu công nhân sẵn lòng học những điều mới và điều chỉnh công việc của họ theo công nghệ mới. Nhiều công nhân hỏi: “Công nghệ có lấy đi việc làm của tôi không?” câu trả lời là chừng nào bạn còn tích cực học những điều mới, đặc biệt trong khu vực công nghệ, bạn có thể có khả năng duy trì việc làm. Tuy nhiên, bạn sẽ cần học và liên tục học để bắt kịp với thay đổi công nghệ. Theo nhiều khảo cứu, 75% việc làm hiện thời, đặc biệt việc lao động thủ công và việc văn phòng thường lệ sẽ bị thay thế bởi tự động hoá và Trí tuệ nhân tạo trong mười năm tới.
Là người nghiên cứu và giáo sư trong lĩnh vực này, tôi tin các công nghệ tiên tiến là con dao hai lưỡi, nó có thể cải tiến cuộc sống của mọi người nhưng nó cũng có thể tạo ra bất bình đẳng lớn và đảo lộn xã hội. Công nghệ có thể giúp chữa bệnh, cải tiến sức khoẻ và tuổi thọ nhưng những công nghệ này cũng có thể tạo ra những vấn đề nghiêm trọng như mất việc làm và thất nghiệp cho nhiều người. Trong khi các nước đã phát triển có thể tận hưởng những cơ hội của các công nghệ mới mà có thể giúp bài trừ bệnh tật và tự động hoá nhiều nhiệm vụ, nhiều nước đang phát triển sẽ không có khả năng thu được ích lợi của những công nghệ này làm nảy sinh thất nghiệp cao và đảo lộn xã hội vì họ không có truy nhập vào giáo dục hiện đại, điều là bản chất để giúp cho họ chấp nhận các công nghệ này.
Tôi tin với giáo dục, đào tạo và lãnh đạo đúng, một số nước đang phát triển có thể vượt qua chướng ngại này và nhảy thẳng vào chấp nhận công nghệ mới một cách nhanh chóng. Các nước đang phát triển có thể thực hiện được việc đào tạo nhanh chóng người của họ về những công nghệ mới và bắt kịp các nước đã phát triển. Tại sao điều đó là có thể? Vì tôi đã thấy nhiều nước đang phát triển bỏ qua điện thoại có dây và đi thẳng vào điện thoại di động. Điều đó là có thể vì một số nước đang phát triển đã bỏ qua các tuyến dây điện mà đi thẳng vào năng lượng mặt trời. Vậy thì cũng có thể thay đổi hệ thống giáo dục hiện thời một cách nhanh chóng và chấp nhận hệ thống mới hội tụ vào Khoa học, Công nghệ, Kĩ nghệ và Toán học (STEM).
Vài tháng trước, nhiều học sinh nói với tôi: “Không thể nào thay đổi được hệ thống giáo dục của chúng em, chúng em đã nói về điều đó trong nhiều năm mà chẳng cái gì thay đổi. Là học sinh, chúng em bất lực.” Tôi bảo họ: “Các em chịu trách nhiệm cho giáo dục riêng của các em. Nếu nhà trường không dạy các em thì tìm cách khác để học bất kì cái gì các em cần. Đừng ngồi đó và chờ đợi, phải chủ động trong việc học riêng của các em, sau rốt, đó là nghề nghiệp của các em và tương lai của các em. Các em nghĩ xem tại sao nhiều người trong chúng ta đang tham gia vào các môn học trong Các môn học trực tuyến mở cho đại chúng (MOOCs)? Tại sao nhiều người trong chúng ta đang phát triển website dạy kèm? Cơ hội học có đó cho bất kì người nào muốn học đều có thể học được. Ngày nay, đào tạo về những công nghệ mới nhất như AI, Học máy, Tự động hoá là sẵn có trực tuyến. Mọi điều các em cần làm là truy nhập và học mà không phải trả tiền gì cả. Là học sinh, các em phải phát triển thái độ học cả đời và tìm mọi phương tiện có thể để học theo cách riêng của các em, không phụ thuộc vào hệ thống giáo dục, nếu hệ thống giáo dục không đáp ứng cho nhu cầu của các em. Các em còn trẻ, các em phải chủ động, đừng thụ động vì cơ hội việc làm không chờ đợi.”
—English version—
Technologies disruptions
If you think Artificial Intelligence (AI) only destroys labor workers in the assembly lines in factories you may want to reconsider your view. Today AI technologies are making significant progress and some are doing a better job than humans in areas such as sales, marketing, reception, and services etc.
For example, many car dealers already use AI technology to analyze sales and set the selling prices faster than any sales manager could. And AI is already being used to develop marketing strategies for many online companies and email customers for special sale events within minutes when it would take a team of many marketing managers to do the same thing in fifteen days. Today automated phone and scheduling systems have replaced the traditional receptionist job. If you go to some companies, you will not see any receptionists but all meetings, and directions can be download into your mobile phone so you just follow the voice of a robot from your phone and go to the meeting place. If you are going to a store to buy something, you may not see salespersons or a cashier because these stores already use Artificial intelligence automation to identify what you buy and charge you directly on the mobile phone account. You just take what you want and walk out. Amazon was the first store that used this technology and many stores are following it. Currently, over five thousand stores in the U.S. and Europe are implementing this technology. A store owner explained: “I invested over a million dollar in this technology but already reduced the cost of labor over three million dollars in the first year. If I continue, I can increase my profit by 500% in the next three years. AI technology is wonderful.” He does not mention how many workers he has to lay off and what happens to them.
Many company executives believe that AI is the essence of the fourth Industrial Revolution and have invested several billion dollars into AI technology. The bad news is AI will completely eliminate many jobs and could put millions of workers into the unemployment lines. The good news is it will open many new jobs for people who work in the AI area, especially college graduates in Computer Science and Software Engineering. Of course, some jobs will not be strictly replaced, if workers are willing to learn new things and adjust their work for new technology. Many workers ask: “Will technology take my job?” the answer is unless you are actively learning new things, especially in technology areas, you may be able to maintain the job. However, you will need to learn and continue to learn to keep up with the technology changes. According to several studies, 75% of the current jobs, especially labor and routine office works will be replaced by automation and Artificial Intelligence in the next ten years.
As a researcher and professor in this field, I believe advanced technologies are the two-edged sword, It can improve people’s lives but it can also create greater inequality and social disruption. Technologies can help cure diseases, improve health and longevity but these same technologies can also create serious issues such as jobs loss and unemployment for many people. While developed countries can enjoy the opportunities of new technologies that can help eradicate disease and automate many tasks, many developing countries will not be able to reap the benefits of these technologies resulting in high unemployment and social disruption because they do not have access to modern education that is essential to help them to adopt these technologies.
I believe with proper education, training, and good leadership, some developing countries can overcome this obstacle and jumping directly to adopt the new technologies quickly. It is possible for developing countries to quickly train their people to new technologies and catch up with developed countries. Why It is possible? Because I already saw many developing countries skipped the landline telephones and went directly to mobile phones. It is possible because some developing countries already bypassing electricity lines and going directly to solar energy. Then it is possible to change the current education system quickly and adopt a new system that focuses on Science, Technology, Engineering, and Math (STEM).
A few months ago, several students told me: “It is impossible to change our education system, we have been talking about it for years but nothing happens. As students, we are helpless.” I told them: “You are responsible for your own education. If the school does not teach you then find another way to learn whatever you need. Do not sit there and wait, be active in your own learning, after all, it is your career and your future. Why do you think many of us are putting our courses in the Massive Open Online Courses (MOOCs)? Why many of us are developing tutorial websites? The opportunities to learn are there for anyone who wants to learn can learn. Today, the training on the latest technologies such as AI, Machine learning, Automation is available online. All you have to do is to access and learn without having to pay anything. As students, you must develop a lifelong learning attitude and finding every possible means to learn on your own, not depending on the education system, if it does not meet your need. You are young, you must be active, not passive because the job opportunities do not wait.”