Tôi nhận được vài email phàn nàn từ những sinh viên ghi danh vào “xê mi na khởi nghiệp” để học về khởi đầu công ti. Một người viết cho tôi: “Em trả nhiều tiền để tham dự xê mi na vì em tin rằng em có thể khởi đầu công ti. Họ làm cho điều đó dường như dễ dàng tới mức nếu em theo điều họ nói, em sẽ giầu liền. Người hướng dẫn hỏi liệu em có muốn giống “Bill Gates” hay “Steve Jobs” và cho chúng em xem “công thức bí mật” mà em phải trả thêm tiền ngoài tiền phí xê mi na nhưng sau đó, nó đã không có tác dụng như họ đã hữa. Em không biết phải làm gì? Xin thầy giúp cho.”
Trong đợt dạy của tôi ở châu Á vài năm trước, tôi đã thấy nhiều xê mi na kiểu “làm giầu nhanh” như điều đó. Có một câu hỏi mà mọi người nên hỏi: “Nếu làm giầu dễ dàng thế, sao không mấy người được giầu? Tại sao những người dạy các xê mi na này đã không trở thành giống “Bill Gates” hay “Steve Jobs” mà phải làm tiền bằng việc dạy người khác? Sự thực là họ đang làm tiền từ bạn thay vì giúp bạn làm tiền. Những người này đang bán cho bạn giấc mơ kiểu như “Làm ra nhiều tiền bằng việc bắt đầu một công ti.”; “Tạo ra công ti từ laptop của bạn”; hay “Trở thành triệu phú trong sáu tháng,” v.v. Họ biết rằng nhiều người chỉ muốn cách dễ dàng để làm ra tiền, được giầu nhanh, để cho họ bán cho những người đó điều họ muốn, và nhiều người trả tiền cho điều đó và trở thành nạn nhân của những “xê mi na vô đạo đức” này.
Là một giáo sư về kĩ nghệ phần mềm và khởi nghiệp trong hơn 25 năm, tôi thường khuyên các sinh viên muốn trở thành nhà doanh nghiệp:
1) Không bỏ trường để trở thành nhà doanh nghiệp. Không có kĩ năng kĩ thuật, không thể nào xây dựng được công ti khởi nghiệp công nghệ.
2) Học nhiều hơn về công nghệ bằng việc thường xuyên đọc về cả xu hướng công nghệ và thị trường.
3) Phát triển cả kĩ năng kĩ thuật và doanh nghiệp rồi cải tiến kĩ năng mềm của bạn; bạn cần tất cả những điều đó để thành công.
4) Không ai thành công ngay lần đầu; bạn phải học nhiều nhất có thể được từ những thất bại của bạn. Bạn càng thất bại, bạn càng học được nhiều hơn và làm quyết định tốt hơn cho lần sau. Người thành công không bỏ cuộc nhưng rút ra bài học từ những thất bại của họ.
5) Có ý tưởng là dễ, nhưng làm cho ý tưởng đó thành thực tại là khó hơn.
6) Học kiên nhẫn và cho bản thân bạn đủ thời gian nghĩ kĩ để cho bạn có thể đi tới những ý tưởng tốt hơn.
7) Xây dựng công ti mất thời gian lâu hơn nhiều so với bạn nghĩ, không thể nào trở nên thành công trong vài tháng hay thậm chí vài năm.
8) Thành công không có nghĩa là nhiều tiền, nếu bạn có thể tạo ra nhiều việc làm hơn và giúp được mọi người, bạn thành công rồi.
9) Phải có trách nhiệm cho hành động của bạn và sẵn lòng thừa nhận rằng bạn đang phạm sai lầm rồi tiếp tục cuộc hành trình của bạn.
10) Nếu cái gì là quá tốt hay quá dễ dàng, phải cẩn thận vì nó có thể không thực.
—English version—
Enterpreneuship dream
I received several complaint emails from students who enrolled in “Entrepreneurship seminars” to learn about starting a company. A person wrote: “I paid a lot of money for the seminar as I believed that I can start a company. They made it seems so easy that if I followed what they said, I would be rich. The instructors asked whether I wanted to be like “Bill Gates” or “Steve Jobs” and showed us their “secret formula” that I had to pay extra in additional to the seminar fees but afterward, it did not work as they have promised. I do not know what to do? Please help.”
During my teaching in Asia in the last few years, I had seen many of the “get rich quick” seminars like that. There is one question that people should ask: “If it is so easy to get rich, why not so many people getting rich? Why people who teach these seminars have not become like “Bill Gates” or Steve Jobs” but had to make money by teaching others? The truth is they are making money off you instead of helping you to make money. These people are selling you a dream such as “Make a lot of money by starting a company.”; “Create a company from your laptop”; or “Become a millionaire in six months,” etc. They know that many people only want the easy way to make money, to get rich fast, so they sell them what they want, and many people pay for it and become victims to these “unethical-seminars.”
As a professor of software engineering and entrepreneurship for more than 25 years, I often advise students who want to become entrepreneur:
1) Do not quit school to become entrepreneurs. Without technical skills, it is impossible to build technology startups.
2) Learn more about technology by constantly reading on both technology and market trends.
3) Develop both technical and business skills then improve your soft skills; you need all of that to succeed.
4) No one succeeds at the first time; you have to learn as much as you can from your failures. The more you fail, the more you learn and make a better decision the next time. Successful people do not quit but draw lessons from their failures.
5) Having idea is easy, but making the idea into reality is more difficult.
6) Learn to be patient and give yourself enough time to think through so you can come up with better ideas.
7) It takes much longer than you think to build a company, it is impossible to become successful in a few months or even in a few years.
8) Success does not mean a lot of money, if you can create more jobs and helping people, you are successful.
9) Be responsible for your action and willing to admit that you are making a mistake then continue your journey.
10) If something is too good or too easy, be careful as it may not be true.