Một sinh viên đại học năm thứ nhất viết cho tôi: “Em thường đọc blog của thầy và thích lời khuyên của thầy về lập kế hoạch nghề nghiệp nhưng em không thể định tâm để làm điều đó. Em không biết cái gì sai với em? Em cần sự giúp đỡ của thầy.”
Tôi viết lại cho em đó: “Lí do em không thể làm quyết định để lập kế hoạch nghề nghiệp của em vì em không muốn nghĩ tới tương lai khi tâm trí em đang bị xâm chiếm bởi các thứ em đang quan tâm BÂY GIỜ. Nó bao giờ cũng là về điều em muốn tận hưởng khoảnh khắc này thay vì suy nghĩ về cái gì đó em biết rằng em cần.
Chẳng hạn, em biết rằng em phải học cho kì thi tuần tới nhưng em có thôi thúc nói chuyện với bạn em trên facebook. Mối quan tâm của em làm phân tán chú ý của em vào điều em muốn BÂY GIỜ cho nên em kết thúc bằng dành nhiều giờ trên Facebook thay vì việc học.
Lí do em không thể làm được quyết định về nghề nghiệp của em là vì em bị ép buộc phải làm cái gì đó KHÔNG thích thú. Cho dù em thích lời khuyên của thầy về lập kế hoạch nghề nghiệp nhưng em tìm thấy cách để trễ nỗ lực vì em thấy các hoạt động vui chơi khác mà em thà làm nó còn hơn. Trong nền văn hoá “Internet” và “Trò chơi Video” này, nhiều người trẻ ưa thích có “sự vừa lòng ngay lập tức” thay vì làm cái gì đó mà họ không thích thú. Thầy đã thấy nhiều người trẻ mất đi khả năng suy nghĩ nhiều hơn trong tương lai vì họ quá bận rộn với những thứ tầm thường xâm chiếm tâm trí họ. Nhiều người đợi cho tới khi họ vào đại học rồi đợi cho tới khi họ tốt nghiệp, và đợi cho tới khi ai đó cho họ việc làm. Mọi điều họ làm là đợi vì họ có nhiều thứ bận bịu tâm trí vào mọi lúc.
Lí do em không lập kế hoạch nghề nghiệp bây giờ vì tâm trí em bao giờ cũng đi theo chiều hướng khác. Em biết rằng em có nhiều thứ phải làm nhưng em không muốn làm nó. Có “trận chiến vô ý thức” trong tâm trí em giữa hai điều và cái thắng là cái em làm. Chính cái thích thú ngắn hạn bao giờ cũng thắng so với cái dài hạn không được thích thú thế.
Bằng việc hiểu hai lực này có thể giúp cho em định tâm. Tự hỏi bản thân em: “Tại sao mình cần có bản kế hoạch nghề nghiệp?” Có câu trả lời cho câu hỏi “TẠI SAO” sẽ giúp em làm bước thứ nhất. Nếu em KHÔNG có lí do vững chắc em sẽ không bao giờ làm nó. Lời khuyên của thầy là tìm ra nghề nghiệp hay hoạt động mà em thích trước hết. Em không phải làm mọi thứ nhưng em cần đọc cái gì đó về nghề nghiệp để nhận diện các kĩ năng mà em cần rồi mới lấy các môn học có liên quan tới nghề nghiệp đó trong năm thứ nhất rồi chuyển sang các năm sau. Bằng việc làm một bước mỗi lúc điều đó có thể giúp em tiến tới lập kế hoạch nghề nghiệp cho tương lai của em. Sau rốt, đó là chọn lựa của em, nghề nghiệp của em, và tương lai của em và chỉ em mới có thể làm quyết định được.
—English version—
Cannot plan for the future
A first-year college student wrote to me: “I often read your blog and like your advice about career planning but I could not make up my mind to do it. I do not know what is wrong with me? I need your help.”
I wrote to him: “The reason you cannot make a decision to plan your career because you do not want to think about the future when your mind is being occupied by things that you are interested NOW. It is all about what you want to enjoy at this moment rather than thinking about something you know that you need.
For example, you know that you must study for the exam next week but you have an urge to talk to your friends on facebook. Your interest diverse your attention to what you want NOW so you end up spending several hours on Facebook instead of studying.
The reason you cannot make a decision about your career because you are forced to do something NOT enjoyable. Even you like my advice about career planning but you find ways of delaying the efforts because you finding other fun activities you would rather do. In this “Internet” and “Video Games” culture, many young people prefer to have “instant gratification” rather than doing something that they do not enjoy. I have seen many young people lose their ability to think further into the future as they are too busy with trivial things that occupy their mind. Many wait until they go to college then wait until they graduate, and wait until somebody gives them a job. All they do is to wait because they have many things occupy their mind at any moment.
The reason you do not plan your career now because your mind always moves in a different direction. You know that you have things to do but you do not want to do it. There is an “unconscious battle” in your mind between two things and the one that wins, is the one that you do. It is the short-term enjoyable that always wins over the long-time not so enjoyable.
By understanding these two forces may help you to make up your mind. Ask yourself: “Why do I need to have a career plan?” Having the answer to the “WHY” question will help you to make the first step. If you do NOT have a good reason you will never do it. My advice is to find a career or activity that you like first. You do not have to do everything but you need to read something about that career to identify the skills that you need then take courses related to that career in the first year then move on to the next. By doing one step at a time it may help you to advance forward to a career plan for your future. After all, it is your choice, your career, and your future and only you who can make the decision.