Đêm qua tôi nhận được một email từ một học sinh: “Bố mẹ em ép em học cái gì đó mà em không thích. Họ muốn em học Y hay Kĩ nghệ. Bất kì cái gì khác đều KHÔNG được chấp nhận. Bố mẹ em nghĩ nếu em KHÔNG là bác sĩ hay kĩ sư, thì em là sự thất bại cho gia đình em. Em không biết phải làm gì. Xin thầy giúp đỡ.”
Đáp: Bố mẹ em muốn điều tốt nhất cho em nhưng họ có thể không có tri thức thấu đáo về thị trường toàn cầu cho nên họ nghĩ rằng Y và Kĩ nghệ là những chọn lựa duy nhất. Tất nhiên, có nhiều chọn lựa khác nữa nhưng thầy không biết em thích cái gì hay em muốn học cái gì? Tốt nhất là thảo luận cởi mở các tuỳ chọn khác với bố mẹ em theo cách bình tĩnh không bị xúc động.
Từ cách nhìn của bố mẹ em, họ tin rằng em có thể có nghề nghiệp tốt và sống tốt trong những vị trí này (tức là bác sĩ hay kĩ sư) nhưng họ có thể không biết liệu em có tiềm năng để thành công trong các lĩnh vực này hay không. Tôi biết rằng có nhiều học sinh không đáp ứng được mục đích của họ và làm thất vọng gia đình họ vì họ không thể hoàn thành được giáo dục của họ trong những lĩnh vực mà không phải là chọn lựa của họ. Tôi biết rằng một số bố mẹ mong đợi quá nhiều với con cái họ vì họ yêu con họ và muốn điều tốt nhất cho con họ và họ nghĩ con họ có thể đạt được bất kì cái gì mà không có tính thực tế về điều đó.
Trong nghề dạy học của mình, tôi đã thấy nhiều học sinh không thích toán, khoa học hay công nghệ vì chúng bị ép buộc lên họ từ khi họ còn trẻ nhưng họ không bao giờ được phép khám phá ra những lĩnh vực này có thể là vui đùa và thích thú thế nào. Một số học sinh nói với tôi là những lĩnh vực này là “tai ương” và không bao giờ muốn học chúng vì họ sợ chúng. Vài năm trước, một học sinh nói với tôi là khi bạn bè họ đi nghỉ hè, anh ta bị buộc phải học ngôn ngữ lập trình để cho anh ta có thể được hạng nhất trường. Từ khi anh ta được nhận vào Carnegie Mellon, anh ta đã không muốn học Khoa học máy tính thêm nữa.
Nhiều phụ huynh không biết rằng mong đợi quá nhiều với con cái họ có thể tạo ra vết thương không bao giờ có thể được chữa lành trong tâm lí con họ. Tất nhiên, con cái bao giờ cũng muốn làm cho bố mẹ họ tự hào, nhưng một số bố mẹ làm cho điều đó thành không thể được. Điều này có thể tạo ra cuộc sống người lớn bất hạnh khi họ không thể hoàn thành được mong ước của bố mẹ họ và trở nên mong manh hơn và hạ thấp lòng tự trọng của họ.
Tôi thường khuyên các bố mẹ rằng tốt nhất là khuyến khích con cái họ học và khám phá điều chúng thích hơn là ép buộc cái gì đó lên chúng. Cách tốt nhất là cung cấp cho chúng sách vở về lịch sử, khoa học và công nghệ mà chúng có thể chọn đọc từ sớm khi chúng còn trẻ. Điều quan trọng với các bố mẹ là làm cho việc đọc sách thành hoạt động vui đùa khi cả bố mẹ và con cái cùng đọc với nhau. Con cái nên được cho sự chọn lựa để phát triển mối quan tâm riêng của chúng để cho chúng có thể làm quyết định về sau trong cuộc sống để làm điều chúng muốn. Khoa học và công nghệ nên được coi như cái gì đó hữu dụng và vui đùa để học, không phải là cái gì đó bị ép buộc. Bằng việc đọc cùng nhau, cả bố mẹ và con cái có thể phát triển hiểu biết lẫn nhau nơi bố mẹ có thể quan sát và khuyến khích con cái họ học nhiều hơn.
—English version—
Encouragement or Expectation
Last night I received an email from a student: “My parents pressured me to study something that I do not like. They want me to study Medicine or Engineering. Anything else is NOT acceptable. My parents think if I am NOT a doctor or an engineer, then I am a failure to my family. I do not know what to do. Please help.”
Answer: Your parents want the best for you but they may not have the thorough knowledge of the global market so they think that Medicine and Engineering are the only choices. Of course, there are many other choices too but I do not know what do you like or what do you want to study? It is best to discuss openly other options with them in a calm manner without being emotional.
From your parents’ view, they believe that you can have a good career and live well in these positions (i.e., Doctor or Engineer) but they may not know whether you have the potential to succeed in these fields or not. I know that there are many students who fail to meet their goal and disappoint their family because they could not complete their education in the fields that are not their choice. I know that some parents expect too much out of their children because they love them and want the best for them and they think their children could achieve anything without being practical about it.
In my teaching career, I have seen many students do not like math, science or technology because they were forced upon them since they were young but they were never allowed to discover how these fields could be fun and enjoyable. Some students told me that these fields are a “curse” and never want to learn them as they are afraid of them. A few years ago, a student told me that when their friends went on vacation in the summer, he was forced to study programming languages so he can get to the top school. Since he was accepted to Carnegie Mellon, he did not want to study Computer Science anymore.
Many parents do not know that expect too much from their children can create a wound that can never be healed in their children’s psyche. Of course, children always want to make their parents proud, but some parents make it impossible. This can create an unhappy adult life when they could not fulfill their parents’ wishes and become more fragile and have low self-esteem because of their failure.
I often advise parents that it is best to encourage their children to learn and discover what they like than forcing something on them. The best way is providing them with books on history, science, and technology that they can choose to read early when they are young. It is important for parents to make the book reading as a fun activity when both parents and children are reading together. Children should be given a choice to develop their own interest so they can make their decision later in life to do what they want. Science and technology should be considered as something useful and fun to learn, not something to be forced upon. By reading together, both parents and children can develop a mutual understanding of each other where parents can observe and encourage their children to learn more.