Zhang Liang đã tốt nghiệp bẩy năm trước và hiện thời đang làm việc ở Google. Tuần trước, anh ấy quay lại gặp tôi và tôi đề nghị anh ấy chia sẻ kinh nghiệm làm việc với sinh viên của tôi. Sau đây là điều anh ấy đã nói:
“Sau khi tốt nghiệp, tôi được một đề nghị làm việc từ Google như mơ ước của tôi đã được đáp ứng. Làm việc cho công ti nổi tiếng này là ước mơ của nhiều sinh viên Trung Quốc. Trước khi đi làm, tôi quay về gặp gia đình ở Trùng Khánh và được đối xử như “anh hùng.” Bố mẹ tôi tự hào về thành tựu của tôi và về số tiền tôi đã làm ở Mĩ điều nhiều hơn gấp mười lần điều họ đã làm ở Trùng Khánh. Làm ra tiền là điều quan trọng trong tâm trí của phần lớn người Trung Quốc và có đứa con được làm việc ở công ti hàng đầu của Mĩ với nhiều tiền đã là mơ ước tối thượng.”
“Tại Google, tôi phải làm việc chăm chỉ vì tổ của tôi bao gồm những người tốt nghiệp từ các trường hàng đầu như Stanford, MIT, Harvard, và CMU và chúng tôi bao giờ cũng cạnh tranh để là người giỏi nhất. Người quản lí của tôi là người tuyệt vời với nhiều năm kinh nghiệm trong cả kĩ thuật và lãnh đạo, tôi coi anh ấy như anh hùng của tôi. Anh ấy đã làm việc rất chăm chỉ và thường xuyên bị căng thẳng do công việc bận rộn. Một hôm, với sự khiếp hãi của chúng tôi, anh ấy đã bị đau tim và chết ở nhà. Chúng tôi không biết điều gì đã xảy ra cho ngôi nhà đẹp và tài khoản ngân hàng lớn của anh ấy vì anh ấy sống độc thân và không có gia đình. Biến cố này là điều gây phá huỷ cho mọi người chúng tôi, và tôi bắt đầu nghĩ về cuộc đời tôi. Không thành vấn đề bất kì người nào thành công tới đâu, có bao nhiêu tiền và nổi tiếng thế nào, tất cả là vô dụng nếu không có sức khoẻ. Cho nên lời khuyên đầu tiên của tôi cho tất cả các bạn là chăm nom tới sức khoẻ của các bạn.”
“Làm việc cho công ti công nghệ hàng đầu KHÔNG giống như một số trong các bạn nghĩ. Đó là môi trường cạnh tranh cao độ nơi bạn phải cạnh tranh với những người khác để được chọn vào các dự án quan trọng. Có trên năm mươi nghìn người làm việc ở đó nhưng chỉ có một số giới hạn các dự án quan trọng và được chọn vào những dự án này là khó. Khi được thuê, phần lớn người tốt nghiệp đều được phân công vào các dự án, một số không khó, nhưng đây là lúc mà người quản lí quan sát và đánh giá kĩ năng và khả năng của công nhân mới. Tuỳ theo đánh giá của họ, công nhân được phân công vào các dự án thách thức và hiệu năng của họ ở đó có thể làm cho họ được vào những dự án thách thức và quan trọng hơn. Mọi người đều cạnh tranh để làm việc trong những dự án quan trọng vì nó xác định bạn có thể đi được bao xa trong nghề nghiệp của bạn và bạn có thể được thưởng bao nhiêu. Nếu bạn nhìn vào mọi công ti công nghệ ở Thung lũng Silicon, bạn sẽ thấy rằng tất cả họ đều vận hành theo cùng cách. Người giỏi nhất nổi lên đầu, làm việc trong những dự án quan trọng với lương cao và thưởng lớn. Công nhân trung bình ở lại chỗ họ vẫn ở và thậm chí sau nhiều năm, một số vẫn làm việc trong các dự án tầm thường, và không bao giờ được thăng cấp. Tuy nhiên, một số người hài lòng vì họ được trả tiền để làm cái gì đó mà họ có thể làm được nhưng sự kiện là nghề nghiệp của họ bị đình trệ.”
“Có phía tối của Thung lũng Silicon mà mọi người không nói tới. Khi công nhân không còn năng suất hay kĩ năng của họ không còn được cần, họ có thể bị sa thải. Một trong những người bạn của tôi, người đã làm việc ở đó trong nhiều năm vừa bị thôi việc. Với ai đó đã có gia đình với nhiều con, đó là điều có tính phá huỷ. Nếu người đó không thể tìm được việc làm khác, gia đình người đó lâm vào vấn đề nghiêm trọng. Sự kiện là Thung lũng Silicon là môi trường làm việc rất cạnh tranh, bạn phải có năng suất và liên tục học những điều mới bằng không bạn sẽ lo nghĩ và bị căng thẳng vì bạn không biết cái gì sẽ xảy ra tiếp. Có li dị và tự tử mà không mấy người đã nghe nói tới cũng như có những người bị dính vào ma tuý và rượu. Bạn có thể làm ra nhiều tiền ở đó nhưng có cái giá mà bạn phải trả nữa. Là sinh viên, nhiều người trong các bạn có cách nhìn riêng về nghề nghiệp và cuộc sống và bạn cần hội tụ vào cái gì là quan trọng cho bạn. Nhưng sau khi tôi thấy điều đã xảy ra cho người quản lí của tôi và những người bạn, cách nhìn của tôi đã thay đổi hoàn toàn. Có việc làm là dễ, giữ việc làm không dễ thế nên bạn cần hiểu điều này và hành động tương ứng. Lời khuyên thứ hai của tôi là phải chắc rằng các bạn phát triển thái độ học cả đời từ BÂY GIỜ, trước khi đi làm, bằng không nghề nghiệp của bạn có thể ngắn hơn bạn nghĩ.”
“Tôi đã đủ may mắn để học nhiều điều từ Carnegie Mellon. Trong năm thứ nhất, tôi đã có bản kế hoạch nghề nghiệp mà giáo sư Vũ đã viết trong nó: “KIẾM, GIỮ, và TRƯỞNG THÀNH”. Điều thầy ngụ ý là: Kiếm việc làm, học giữ việc làm và liên tục học nhiều hơn để trưởng thành nghề nghiệp của em. Đó là lời khuyên tốt nhất mà tôi đã có. Từ đó tôi liên tục học, nghề nghiệp của tôi đã trưởng thành lớn khi so sánh với người khác. Khi tôi suy ngẫm lại cuộc đời mình, tôi học nhiều hơn về các khía cạnh khác của cuộc sống. Sau cái chết của người quản lí của tôi, người đã là anh hùng của tôi, tôi rơi vào buồn phiền cho nên tôi đã gọi điện cho giáo sư Vũ để xin lời khuyên. Tôi hỏi: “Nghĩa của cuộc sống là gì?” Thầy nói: “Nghĩa của cuộc sống là đem nghĩa lại cho cuộc sống của em.” Lời khuyên đơn giản đó đã cho tôi hi vọng và đã giúp tôi thoát ra khỏi buồn phiền. Tôi bắt đầu chia sẻ tri thức của tôi với những người mới tốt nghiệp và giúp họ trong nghề nghiệp của họ. Tôi đã thấy điều đó là một trong những kinh nghiệm có tính phần thưởng nhất. Là kĩ sư cấp cao, tôi dành thời gian để giúp người khác cải tiến kĩ năng kĩ thuật của họ. Điều họ được dạy trong trường chỉ là nền tảng, điều họ áp dụng trong công việc mới là việc học thực. Nhưng duy nhất điều họ học trong việc làm của họ mới là kinh nghiệm làm cho họ thành công. Khi tôi bắt đầu làm việc, tôi tưởng rằng tôi biết nhiều, tôi đã lầm. Tôi đã biết rằng tri thức hàn lâm của tôi là tầm thường khi so sánh với người khác, những người có nhiều năm kinh nghiệm làm việc. Tuy nhiên, sau nhiều năm làm việc, tôi đã học nhiều về cuộc sống cho nên cái nhìn của tôi đã lại thay đổi.”
“Dễ dàng nghĩ rằng có việc làm tốt là mục đích, nó KHÔNG phải vậy. Điều gì xảy ra nếu bạn không thể giữ được nó? Dễ dàng nghĩ về việc có nhiều tiền là mục đích, nó KHÔNG phải vậy. Điều gì xảy ra nếu bạn không có sức khoẻ? Dễ dàng nghĩ về việc giữ việc làm là mục đích, nó KHÔNG phải vậy. Điều gì xảy ra nếu bạn không có cuộc sống có nghĩa mà chỉ trôi nổi trong môi trường làm việc với nhiều lo nghĩ và căng thẳng? Bạn cần có sức khoẻ, nghề nghiệp, và nghĩa thực trong cuộc sống để giữ cho bạn trưởng thành là con người. Tôi thật may mắn học được điều này cho nên tôi tự làm ra mục đích cho bản thân mình là giúp đỡ người khác. Vì tôi dành thời gian để huấn luyện những người mới tốt nghiệp, tôi được thừa nhận từ người quản lí cấp cao. Họ nâng cấp cho tôi vào việc làm của người quản lí trước để quản lí một dự án quan trọng với một tổ lớn. Hôm nay tôi quay lại để cám ở Giáo sư Vũ và chia sẻ kinh nghiệm làm việc của tôi với các bạn vì tôi mong ước rằng tất cả các bạn sẽ thành công trong nghề nghiệp của các bạn và trong cuộc sống của các bạn.”
—English version—
Working in Silicon Valley
Zhang Liang graduated seven years ago and currently is working at Google. Last week, he came back to see me and I asked him to share his working experience with my students. Following was what he said:
“After graduation, I had an offer from Google as my dream had been fulfilled. Working for this famous company is a dream of many Chinese students. Before working, I went back to see my family in Chongqing and was treated like a “Hero.” My parents and grandparents were proud of my achievement and the amount of money that I made in the U.S. which was more than ten times what they made in Chongqing. Making money was the important thing in the mind of most Chinese and having their child achieve a job at top U.S. company with a lot of money was the ultimate dream.”
“At Google, I had to work hard because my team consisted of graduates from top schools such as Stanford, MIT, Harvard, and CMU and we always competed to be the best. My manager was an excellent person with many years of experience in both technical and leadership, I considered him as my hero. He worked very hard and was constantly stressed out due to his busy job. One day, to our horror, he had a heart attack and died at home. We did not know what happened to his beautiful house and large bank account because he was single and had no family. This event was a devastating thing to all of us, and I began to think about my life. No matter how much success, how much money or fame anybody has, it is all useless without your health. So my first advice to all of you is you need to take care of your health.”
“Working for the top technology company is NOT like some of you may think. It is a highly competitive environment where you compete with others to get selected into important projects. There are over fifty thousand people working there but only a limited number of important projects and to get selected to these projects is difficult. When get hired, most graduates are assigned to projects, some are not difficult, but this is the time where managers observe and evaluate the skills and ability of new workers. Depending on their evaluation, workers are assigned to challenging projects and their performance there could get them to more challenging and important projects. Everybody compete to work on important projects as it determines how far you can go in your career and how much rewards you can get. If you look at every technology company in Silicon Valley, you will see that they all are operating in the same way. The best rise to the top, working on important projects with a high salary and a big bonus. The average workers stay where they are and even after many years, some are still working on trivial projects, and never get promoted. However, some are happy because they get paid for doing something that they can do but the fact is their career is stagnated.”
“There is a darker side of Silicon Valley that people do not talk about. When workers are no longer productive or their skills are no longer needed, they can get dismissed. One of my friends who has worked there several years is laid off. For someone who already has a family with several children, it is devastated. If he could not find another job, his family is in a serious problem. The fact is Silicon Valley is a very competitive work environment, you must be productive and continuously learning new things else you will be worrying and stress out because you do not know what will happen next. There are divorces and suicides that not many people have heard of as well as people who get into drugs and alcohol. You can make a lot of money there but there is a price that you must pay too. As students, many of you have your own view about career and life and you need to focus on what is important to you. But after I saw what happened to my manager and friends, my view has changed completely. Getting a job is easy, keeping the job is not that easy so you need to understand this and act accordingly. My second advice is to make sure that you develop a lifelong learning attitude NOW, before going to work, else your career may be shorter than you think.”
“I have been lucky enough to learn a lot from Carnegie Mellon. in my first year, I had a career plan where Professor Vu wrote in it: “GET, KEEP and GROW”. What he meant was: Get a job, learn to keep the job and continue to learn more to grow your career. That was the best advice that I had. Since I continue to learn, my career has grown significantly as compared to others. As I reflect on my life, I learn much more about the other aspect of life. After the death of my manager who was my hero, I fell into a depression so I called Professor Vu for advice. I asked: “What is the meaning of life?” He said: “The meaning of life is to give meaning to your life.” That simple advice gave me hope and helped me out of the severe depression. I began to share my knowledge with new graduates and helped them in their career. I have found it to be one of the most rewarding experiences. As a senior engineer, I spend my time to help others to improve their technical skills. What they are taught in school is only the foundation, what they apply at work is the real learning. But only what they learn in their job is the experience that makes them successful. When I started working, I thought that I knew a lot, I was wrong. I learned that my academic knowledge was trivial compared to others who had many years of working experience. However, after many years of working, I learned more about life so my view has changed again.”
“It is easy to think that having a good job is the goal, it is NOT. What happens if you cannot keep it? It is easy to think about having a lot of money is the goal, it is NOT. What happens if you are not healthy? It is easy to think about keeping the job is the goal, it is NOT. What happens if you do not have a meaningful life but just float in a working environment with a lot of worrying and stress? You need to have your health, your career, and a real meaning in life to keep you growing as a person. I was lucky to learn about this so I make myself a goal to help others. Since I spend the time to train newly graduates, I got the recognition from senior managers. They promoted me to the job of my previous manager to manages an important project with a large team. Today I come back to thank Professor Vu and share my working experience with you as I wish that all of you will succeed in your career and your lives.”