Một sinh viên Khoa học máy tính hỏi: “Em sẽ tốt nghiệp năm 2017 và hiện thời đang tìm việc làm. Điều gì có thể xảy ra trong vài năm tới mà có thể tác động tới việc làm của em? Em có thể làm gì để chắc em sẽ có nghề nghiệp thành công? Xin thầy lời khuyên.”
Đáp: Là sinh viên trong lĩnh vực công nghệ, bạn nên biết rằng công nghệ thay đổi rất nhanh và cách duy nhất để giữ được việc làm và xây dựng nghề nghiệp thành công là liên tục học những thứ mới và giữ cho kĩ năng của bạn được cập nhật. Ngày nay mọi thứ đều bị tác động bởi công nghệ, và sẽ có những thay đổi lớn ở mọi nước, mọi xã hội trong vài năm tới. Chẳng bao lâu nhiều qui tắc, chính sách, lí thuyết và giả định mà mọi người đang phụ thuộc vào sẽ bị lỗi thời vì thay đổi nhanh chóng này.
Điều gây tàn phá nhất cho một nước là nhiều việc làm sẽ bị loại bỏ khi tự động hoá và robot đang được dùng để làm công việc. Chúng ta thấy điều này đã xảy ra ở nhiều nước phương tây, nhưng bây giờ nó đang lan rộng ra phần còn lại của thế giới. Trong vài năm nữa, hàng triệu người sẽ mất kế sinh nhai và sẽ có những đổ vỡ lớn trong nhiều xã hội. Chẳng mấy chốc bạn sẽ thấy xe hơi tự lái phá vỡ ngành công nghiệp vận tải; tự động hoá làm thay đổi công việc văn phòng; robot làm nhiều việc hơn trong cơ xưởng, nhưng đó chỉ mới là bắt đầu. Với tiến bộ của phân tích dữ liệu lớn, nhiều việc làm có liên quan tới thu thập dữ liệu, phân tích, tính toán, và dự báo cũng sẽ biến mất và đây là phần lớn những việc làm trong khu vực chính phủ và tài chính. Các trang thiết bị y tế tự động hoá sẽ thay thế các bác sĩ y tế đa khoa trong chẩn đoán, X quang và bệnh lí học v.v.
Làm sao bạn tránh bị máy hay mẩu phần mềm thay thế? Câu trả lời là học khoa học và công nghệ. Thay vì để robot lấy đi việc làm của bạn, bạn làm việc với những việc làm tạo ra hay xây dựng robots. Vì bạn là sinh viên khoa học máy tính, lời khuyên của tôi là bạn nên đọc để phát triển kĩ năng học cả đời để vẫn còn đi cùng với những thay đổi trong khoa học và công nghệ. Để bắt kịp với thay đổi công nghệ, việc học trực tuyến như MOOC có lẽ là tốt nhất, và nó không tốn kém cái gì. Ngày nay bạn có thể học các môn học MOOC từ bất kì đâu, bất kì lúc nào.
Vấn đề trong MOOC là ở chỗ không mấy người sẵn lòng hoàn thành môn học hay làm việc với bài tập về nhà để phát triển kĩ năng. Nhiều giáo sư đang dạy MOOC có nói với tôi rằng chỉ một người trong cả trăm người hoàn thành môn học. Tháng trước, tôi đã làm việc cùng một người bạn đang dạy MOOC để phân tích dữ liệu. Chúng tôi thấy rằng nhiều sinh viên châu Á ghi danh vào MOOC chỉ thích nghe bài giảng, nhưng ít người sẽ làm bài tập về nhà hay kết thúc phân công nhiệm vụ. Tôi hiểu rằng nhiều sinh viên châu Á thường quen nghe bài giảng vì đó là cách tiếp cận dạy học truyền thống. Nhưng không làm việc trên những câu hỏi hay bài tập về nhà, họ sẽ không phát triển kĩ năng vì tri thức của họ chỉ là nông cạn nhưng không đủ sâu. Họ có thể biết cái gì đó về công nghệ nhưng không thể áp dụng được nó để giải quyết vấn đề.
Nếu bạn muốn giữ kĩ năng của bạn được cập nhật, bạn phải học tập nghiêm chỉnh, không làm bất kì cái gì nửa vời, đó là thời gian của bạn, nỗ lực của bạn cho nên đừng làm phí hoài nó. Tương lai của bạn ở trong tay bạn, chừng nào bạn còn đưa nỗ lực vào, bạn sẽ làm tốt.
—English version—
Advice to a computer Science student
A computer Science student asked: “I will graduate in 2017 and currently looking for a job. What may happen in the next few years that could impact my job? What could I do to make sure I will have a successful career? Please advise.”
Answer: As a student in the technology field, you should know that technology changes very fast and the only way to keep a job and building a successful career is to continue learning new things and keep your skills up to date. Today everything is impacted by technology, and there will be significant changes in every country, every society in the next few years. Soon many rules, policies, theories, and assumptions that people are depending on will be obsoleted because of this rapid change.
The most devastating thing to a country is many jobs will be eliminated as automation and robots are being used to do the work. We saw this happened in many western countries, but now it is spreading to the rest of the world. In the next few years, millions of people will lose their livelihoods, and there will be significant disruptions in many societies. Soon you will see self-driving cars disrupt the transportation industry; automation changes office works; robots do more work in factories, but that is only the beginning. With the advancement of big data analytics, many jobs relating collecting data, analyzing, calculating, and predicting will also disappear and these are most jobs in government and financial sectors. Automated medical equipment will replace general medical doctors in diagnostic, radiology, and pathology etc.
How do you avoid being replaced by a machine or a piece of software? The answer is to study science and technology. Instead of having robots take away your job, you work on jobs that creates or build robots. Since you are a computer science student, my advice is you should read more to develop lifelong learning skills to stay current with the changes in science and technology. To keep up with technology changes, online learning such as MOOCs is probably the best, and it does not cost anything. Today you can learn MOOC courses from anywhere, anytime.
The problems in MOOCs is not many people are willing to complete the course or working on the homework to develop the skills. Many professors who are teaching MOOCs told me that only one out of a hundred, complete the course. Last month, I worked with a friend who is teaching MOOCs to analyze the data. We found that many Asian students enrolled in MOOCs only like to listen to the lectures, but few would do homework or finish assignments. I understand that many Asian students are used to listen to lectures because that is the traditional teaching approach. But without working on quizzes or homework, they will not develop the skills as their knowledge is only superficial but not deep enough. They may know something about the technology but cannot apply it to solve problems.
If you want to keep your skills up to date, you must study seriously, not doing anything halfway, it is your time, your effort so does not waste it. Your future is in your hand, and as long as you put in the efforts, you will do well.