Một người tốt nghiệp viết cho tôi: “Em có bằng trong khoa học máy tính và hai năm kinh nghiệm như người phát triển phần mềm. Em biết cái gì đó về kinh doanh phần mềm và em muốn bắt đầu công ti phần mềm riêng của em thay vì làm việc cho ai đó. Thầy có gợi ý gì cho ai đó muốn bắt đầu công ti không? Xin thầy lời khuyên.”
Đáp: Về lí thuyết, bắt đầu một công ti phần mềm dường như là dễ dàng bởi vì nó không yêu cầu nhiều vốn. Mọi điều bạn cần là máy tính và chỗ làm việc. Chừng nào bạn còn chưa phát triển app di động như một tổ và bán chúng qua cửa hàng app, bắt đầu công ti phần mềm không đơn giản thế. Bạn cần có viễn kiến và chiến lược doanh nghiệp. Bạn phải tự hỏi bản thân mình về hứng khởi của bạn cho công ti của bạn. Bạn cần cơ sở hợp lí về cách công ti bạn tạo ra, chuyển giao, và tìm cách thức phát kiến để làm kinh doanh. Bạn cần biết cách bạn làm tiền và bạn có thể sinh ra được bao nhiêu tiền trong một thời gian ngắn. Bạn phải có khả năng trả lời các câu hỏi như: Bạn có đang xây dựng một sản phẩm như các ứng dụng, trò chơi phần mềm, hay cung cấp dịch vụ như hỗ trợ cho hệ thông tin của khách hàng? Bạn cũng cần biết khách hàng của bạn là ai. Ai sẽ mua sản phẩm của bạn hay trả tiền cho dịch vụ của bạn? Tại sao họ muốn mua sản phẩm của bạn thay vì từ người khác? Làm sao bạn đặt giá cho sản phẩm hay dịch vụ của bạn? Có nhiều câu hỏi mà bạn phải trả lời trước khi bắt đầu công ti của bạn; nếu không bạn sẽ làm phí nhiều thời gian và công sức.
Bạn cũng phải có chiến lược doanh nghiệp về cách công ti của bạn sẽ vận hành. Bạn có lập kế hoạch làm việc một mình như công ti một người hay bạn sẽ thuê công nhân phụ? Bạn kiếm tiền từ đâu để bắt đầu công ti? Bạn sẽ có bao nhiêu và nó kéo dài trong bao lâu? Nếu bạn và vài người bạn muốn bắt đầu một công ti thì bạn phải rất cẩn thận trong chọn người đồng sở hữu vì bạn sẽ phải làm việc vất vả để duy trì mối quan hệ với họ. Sai lầm số một làm công ti thất bại là có người đồng sở hữu hay đối tác sai. Mọi người đều có thể là bạn của bạn vì tất cả họ đều chia sẻ mơ ước của bạn chừng nào tất cả các bạn vẫn cùng làm việc với nhau trong công ti mới bắt đầu. Trong thời gian này, “tính cách thực” của một số người sẽ nổi lên. Bạn không thực sự biết người nào đó chừng nào bạn chưa dành thời gian, thời gian tốt và thời gian xấu, cùng họ. Thời gian xấu bao giờ cũng kiểm tra tính cách của mọi người và đây là chỗ tình bạn có thể dễ dàng bị phá vỡ. Quan hệ đối tác trong bắt đầu công ti là điều rất xúc cảm và đôi khi tham lam, ích kỉ và bản ngã sẽ vượt quá tình cảm và tình bạn thông thường. Tôi đã thấy nhiều mối quan hệ tốt trở thành xấu khi mọi người tranh cãi về tài chính, công việc, ích lợi, và thậm chí chức danh như ai sẽ là chủ tịch hay phó chủ tịch v.v.
Trong công ti mới thành lập, mọi sự có thể là tốt khoảnh khắc này và tồi ở khoảnh khắc tiếp. Xúc động lên và xuống là thách thức lớn nhất xảy ra cho mọi người. Khó mà giữ mọi người có động cơ trong những ngày xấu, tuần xấu và với tin xấu. Thỉnh thoảng, mọi sự có thể còn tồi tệ và có giới hạn về mọi người có thể chịu đựng được bao nhiêu. Dễ nói rằng bạn phải mạnh mẽ và quyết tâm nhưng trải qua nó là không dễ. Bạn phải bền bỉ và dũng cảm để giải quyết những thách thức này. Chỉ bằng việc vượt qua chúng, bạn sẽ xây dựng tính cách của bạn và phát triển năng lực là người lãnh đạo thực.
Điều quan trọng nhất của bất kì doanh nghiệp nào là có khách hàng. Khách hàng là trung tâm của bất kì doanh nghiệp nào bởi vì không công ti nào có thể sống sót mà không có khách hàng. Bạn phải biết khách hàng cần gì và quyết định có ý thức về cách phục vụ họ. Chính khách hàng quyết định liệu bạn có thành công hay không cho nên bạn phải nghe khách hàng. Nhiều người bắt đầu công ti bằng việc làm điều họ nghĩ khách hàng sẽ cần. Đó là sai lầm định mệnh. Bạn không biết khách hàng sẽ cần gì chừng nào bạn chưa hỏi họ. Điều quan trọng để bắt đầu là có bản mẫu, không phải là sản phẩm đầy đủ và để cho khách hàng nói cho bạn tính năng nào họ thích. Đây là cách bạn học về doanh nghiệp của bạn và nó là không dễ. Mọi thứ bạn làm nên là thực nghiệm, và bạn phải học nghe theo cái vào của khách hàng.
Một khi bạn bắt đầu nói chuyện với khách hàng, tôi đảm bảo rằng bạn sẽ ngạc nhiên bởi điều họ nói cho bạn. Khi bạn để cho khách hàng nói cho bạn điều họ muốn, họ sẽ kể cho bạn điều họ sẵn lòng trả tiền và điều đó sẽ là chiến lược làm giá của bạn. Nếu họ không thích điều bạn có nhưng muốn cái gì đó khác thì bạn phải đổi sản phẩm để đáp ứng nhu cầu. Điều này không dễ vì thỉnh thoảng bản ngã của bạn sẽ làm méo mó. Sự kiện là nếu bạn bán thứ sai họ không thích; bạn sẽ không kéo dài được rất lâu. Trong kinh doanh, thoả mãn của khách hàng là mọi điều và đây là bài học đầu tiên mà bạn phải học vì bạn cũng phải học là trung thực và đạo đức. Xin nhớ cho rằng trong kinh doanh, chính khách hàng xác định điều họ sẽ mua và họ sẽ mua từ ai.
Khi công ti của bạn phát triển, việc của bạn sẽ thay đổi. Nó sẽ ít viết mã hơn, ít thiết kế hơn nhưng nhiều quản lí, lập kế hoạch, thuê người, và gặp gỡ với khách hàng. Bạn sẽ phải giải quyết với nhân viên, người có các động cơ khác nhau nữa. Nếu họ không hài lòng, họ sẽ bỏ đi cho nên là người chủ công ti là vị trí bị áp lực. Tuy nhiên, đây là chỗ bạn xây dựng tính cách của bạn. Khi bạn trở nên tin tưởng hơn, kiên nhẫn hơn, có tổ chức hơn, bạn sẽ tận hưởng nhiều hơn khi bạn thấy đam mê của bạn đang được hiện thực hoá. Chúc bạn may mắn với công ti mới của bạn.
—-English version—-
Starting your software company
A graduate wrote to me: “I have a degree in Computer Science and two years of experience as a software developer. I know something about software business and I want to start my own company instead of working for someone. Do you have any suggestions for someone who wants to start a company? Please advice.”
Answer: In theory, starting a software company seems easy because it does not require a lot of capital. All you need is a computer and a place to work. Unless you develop mobile apps as one person team and sell them via app store, to start software company is not that simple. You need to have vision and business strategy. You have to ask yourself about your aspirations for your company. You need a rationale of how your company creates, delivers, and find an innovative ways of doing business. You need to know how you make money and how much you can generate within a short period of time. You must be able to answer questions such as: Are you building a product such as applications, software games, or providing services such as support customers’ information system? You also need to know who your customers are. Who will buy your product or pay for your service? Why do they want to buy your product instead of from others? How do you set price for your product or service? There are many questions that you must answer before starting your company; else you will waste a lot of time and efforts.
You must also have a business strategy on how your company will operate. Are you planning to work alone as one person company or will you hire additional workers? Where do you get money to start your company? How much will you have and how long does it last? If you and several friends want to start a company then you must be very careful in selecting co-owners because you will have to work hard to maintain the relationship with them. The number one mistake that company fail is having the wrong co-owners or partners. Everybody can be your friends as they all share your dream until all of you work together in a startup company. During this time, “true characters” of certain persons will emerge. You do not really know someone unless you spend time, good time and bad time, with them. Bad time always tests people’s characters and this is where friendship can easily be broken. Partnership in a starting company is a very emotional thing and sometime greed, selfish and ego will overcome common sense and friendship. I have seen many good relationships went bad when people argue about finance, works, benefits, and even titles such as who will be president or vice president etc.
In Startup Company, things can be good one moment and worst in the next. The emotional ups and downs are the biggest challenge that happens to everybody. It is difficult to keep everyone motivated during bad days, bad weeks and with bad news. After a while, things could get worst and there is a limit to how much people can endure. It is easy to say that you must be strong and determine but going through it is not easy. You must be persistent and courageous to handle these challenges. Only by overcome them, you will build your characters and develop the ability to be a true leader.
The most important of any business is having customers. Customers are the center of any business because no company can survive without customer. You must know what customers need and make conscious decision on how to serve them. It is the customers that decide whether you will be success or not so you must listen to customers. Many people start company by doing what they think customer will need. That is a fatal mistake. You do not know what customer will need unless you ask them. It is important to start with a prototype, not as a full product and get customers to tell you what features that they like. This is how you learn about your business and it is not easy. Everything that you do should be experiments, and you must learn to listen to customers inputs.
Once you start talking to customers, I guarantee that you will be surprised by what they tell you. When you let customers tell you what they want, they will tell you what they are willing to pay for and that will be your pricing strategy. If they do not like what you have but want something else than you must change your product to meet the demand. This is not easy because sometime your ego will be bruise. The fact is if you sell the wrong thing that they do not like; you will not last very long. In business, customer satisfaction is everything and this is the first lesson that you must learn as you must also learn to be honest and ethical. Please remember that in business, it is the customers who determine what they will buy and who they will buy from.
As your company grows, your job will change. It will be less coding, less designing but more managing, planning, hiring, and meeting with customers. You will have to deal with employees, who have different motivations too. If they are not happy, they will leave so being the owner of a company is a stressful position. However, this is where you build your characters. As you becoming more confident, more patients, more organized you will enjoy more as you see your passion is being realized. Good luck on your new company.